Bolaning kelajakda qanday inson bo‘lishi, shaxs sifatida kamol topishida tanlagan yo‘li, kasb tanlashi, orzu-havaslarini qanday ro‘yobga chiqarishi birinchi navbatda, uning yoshlikda olgan ta’lim va tarbiyasiga bog‘liqdir. Shu nuqtai nazardandan bola ta’lim olayotgan dargoh va undagi ta’lim-tarbiya jarayoni alohida ahamiyatga ega.

Bolalarga maktabda va ba’zan ayrim bog’chalarda ham ustozlar tomonidan baho qo’yiladi. Pastroq o’zlashtirgan bola “0” yoki “2”, yaxshi o’qiganlar esa “4” yoki “5” baholarga loyiq ko’riladi. Lekin hech o’ylab ko’rganmisiz, shu baholash tizimi nima uchun kerak? Bolalarning o’zlashtirishini mana shunday baholab boorish shartmi? Quyida shu kabi savollarga javob izlashga harakat qilamiz.

Baho bu — o‘quvchining muayyan standartlarga asoslangan fanlarni bilish darajasi, qolaversa, o‘zining bilim va ko‘nikmalariga asoslanib, ma’lum bir mavzuni o‘zlashtirish darajasini ko‘rsatib beruvchi jarayondir.

Baho haqiqatdan ham o‘quvchini rag‘batlantiradi. Chunki baholash nafaqat o‘zlashtirilganlik saviyasini, balki o‘quvchilar ichida iqtidor va qobiliyatga ega bolalarni ham aniqlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu esa, o‘quvchilarni muntazam ravishda turli olimpiada va xalqaro tanlovlarda qatnashib, ko‘pgina yutuqlarga erishishlari uchun zamin yaratibgina qolmay, kelajakda o‘z kasbining yetuk bilimdoni, har sohada kerakli kadrlar bo‘lishlari uchun poydevor yaratadi.

Bugun maktab ta’limida o‘quvchilar bilimini reyting tizimi asosida baholash tartibi joriy etilgan. Unga ko‘ra, o‘quvchilar bilimi quyidagi nazorat turlari orqali baholanadi:

Har bir nazorat turi qanday shaklda o‘tkazilishidan qat’i nazar, besh (5) ballik ( “5”, “4”, “3”, “2”, “1”) usulda butun sonlar yordamida baholanadi.