Tarixdan ma'lumki, buyuk jadid bobolarimiz o‘z zamonasining fidoyisi, bo‘lg‘usi ozod jamiyatning faol targ‘ibotchisi bo‘lishlari barobarida, yosh avlod uchun ibrat namunasidir.
Axborot almashinuvi hayratlanarli tezlikda sodir bo‘layotgan zamonaviy dunyoda madaniy meros va tarixiy shaxslarni saqlab qolish jamiyatning asosiy vazifasiga aylanadi. Markaziy Osiyo va Sharq tarixida XX asr boshidagi jadidlar, ilg‘or mutafakkirlar va ta'limchilar ijtimoiy ongni shakllantirishda alohida rol o‘ynaydi. Ular nafaqat o‘z davrining ta'limi va madaniyatiga katta hissa qo‘shdilar, balki kelajak avlodlar uchun ta'riflab bo‘lmaydigan meros qoldirdilar.
Jadid tarixi yoshlar uchun ilhom manbai hisoblanadi. Ta'lim, fikr erkinligi va taraqqiyot uchun kurashda qat'iyatlilik, fidoyilik va o‘z ideallariga ishonish namunasini ko‘rish mumkin. Ushbu g‘oyalar yoshlarni bilim, o‘z-o‘zini rivojlantirish va jamiyatdagi ijobiy o‘zgarishlarga intilishga undash uchun kuchli turtki bo‘lib kelmoqda.
Jadidchilar tomonidan qo‘yilgan g‘oyalar va tamoyillar zamonaviy jamiyatda ham dolzarb bo‘lib qolmoqda. Yoshlarni jadidlar haqida o‘rgatish o‘qimishli, bag‘rikeng va ilg‘or jamiyatni shakllantirishga yordam bermoqda.
Taniqli jadidshunos olim Begali Qosimov o‘z davrida jadid bobomiz Mahmudxo‘ja Behbudiyni shunday tavsiflagan edi: “Mahmudxo‘ja Behbudiy XX asr bo‘sag‘asidagi Turkistonning orzu-armonlaridan biri sifatida maydonga keldi. U o‘z davrining ijtimoiy-siyosiy harakatlarida faol qatnashgan eng yirik namoyandasi, yangi zamon o‘zbek madaniyatining asoschisi edi. Turkiston jadidlarining tan olingan rahnamosi, yangi maktab g‘oyasining nazariyotchisi va amaliyotchisi, o‘zbek dramachiligini boshlab bergan birinchi dramaturg, teatrchi, noshir, jurnalist edi”.
Darhaqiqat, jadid bobomiz yangi davr maktabini ochishning tashabbuskori bo‘ldi va qator darsliklar yozdi. Qalbida ma'rifat va vatanparvarlik ziyosi porlab turgan Mahmudxo‘ja Behbudiy yosh avlodni istiqlolga tayyorladi, she'r va maqolalar, sahna asarlari orqali ular ongiga milliy g‘urur va iftixor tuyg‘ularini singdirishga sa'y-harakat ko‘rsatdi.
Yoshlarni jadidlar tarixi haqida o‘rgatish nafaqat bilimlarni uzatish, balki jamiyat kelajagiga sarmoya kiritishdir. Bu faol fuqarolik pozitsiyasiga ega, ijodiy o‘zini rivojlantirishga bilim va hurmat asosida yaxshiroq dunyo qurishga tayyor fuqarolarni shakllantirishga yordam beradi.
Abdulla Avloniyning ilm-ma'rifat va axloqqa doir fikrlari juda chuqur tahlil va talqinni talab etadi. Muhtaram Prezidentimiz har bir maktab binosida yozib qo‘yilishi shart ekanligini alohida ta'kidlagan, quyidagi g‘oya hech qachon o‘z zalvori hamda ahamiyatini yo‘qotmaydi: “Tarbiya bizlar uchun yo hayot – yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat – yo falokat masalasidur”.
Shaxlo Rahmanova,
Navoiy shahridagi 1-maktab o‘qituvchisi